Obszary chronionego krajobrazu na Podkarpaciu do zmiany. Gdzie znajdują się te tereny?

Naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego zajmą się stworzeniem nowych planów ochrony najcenniejszych obszarów podkarpackiej przyrody. Obejmą one podkarpackie obszary chronionego krajobrazu. Gdzie dokładnie się one znajdują?

Obszary chronionego krajobrazu są formą ochrony przyrody. Zajmują one zazwyczaj rozległe tereny, które obejmują jednostki środowiska naturalnego takie jak doliny rzeczne, kompleksy leśne, wzgórza, pola wydmowe czy torfowiska.

Zmiany w Obszarach Chronionego Krajobrazu

W województwie podkarpackim funkcjonuje kilkanaście obszarów chronionego krajobrazu. Ich nową odsłoną zajmą się naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego, którzy tworzą nowe mapy i plany związane z ochroną wyjątkowych obszarów przyrody na Podkarpaciu. W pracach zostanie wykorzystana technologia z zakresu systemów informacji geograficznej (GIS), planowania przestrzennego oraz informatyki. W analizie danych, które ukształtują całe przedsięwzięcie, ma pomóc sztuczna inteligencja.

Zespół, który zajmie się nowym kształtem obszarów chronionego krajobrazu, będzie się składał ze specjalistów w tematach botaniki, entomologii, fitosocjologii, hydrobiologii, ornitologii oraz teriologii. – To potężne wyzwanie, czeka nas ogrom pracy. Nie sądzę, aby gdzieś w kraju, aż na taką skalę, na tak dużym obszarze, były prowadzone podobne prace, stąd tak liczny i merytorycznie zróżnicowany zespół specjalistów – powiedział kierownik zespołu prof. Krzysztof Kukuła z Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Rola ochrony przyrody

Obszary chronionego krajobrazu (OCHK) znajdują się aktualnie na terenie 99 podkarpackich gmin i zajmują prawie 470 tys. hektarów powierzchni. Są to tereny o zróżnicowanych ekosystemach i cenne ze względu na ich walory turystyczne. Pełnią ważną funkcję korytarzy ekologicznych czyli dróg przemieszczania się roślin i zwierząt pomiędzy siedliskami, umożliwiając im tym samym przetrwanie, pomimo niekorzystnych zmian w środowisku.

Naukowcy z UR zaktualizują dokumenty dotyczące wszystkich trzynastu OCHK-ów. Ponownie ocenią ich wartość przyrodniczą, kulturową, wskażą przebiegi i zagrożenia drożności korytarzy ekologicznych, wyłonią najcenniejsze ekosystemy, wyróżniające się typy krajobrazów, a także obszary o najwyższym potencjale turystycznym i rekreacyjnym.

– Bardzo ważna będzie również weryfikacja granic tych obszarów. Zakładamy, że mogą one ulec zmianie i to w obie strony, być może powierzchnia niektórych obszarów ulegnie zmniejszeniu, a innych zwiększeniu – podkreślił prof. Kukuła.

2,5 roku czasu i wielkie pieniądze

Według zapowiedzi, prace potrwają około 2,5 roku. Nowa dokumentacja będzie zawierać opracowania geograficzne, w tym mapy dostępne cyfrowo, które każdy będzie mógł zobaczyć w internecie. Naukowcy wykorzystają podczas prac technologię umożliwiającą tworzenie, analizowanie i interpretowanie przestrzennych danych środowiskowych.

Dzięki wspomnianemu systemowi GIS, możliwe jest monitorowanie zmian w środowisku, identyfikowanie zagrożeń oraz precyzyjne wytyczanie granic obszarów chronionego krajobrazu. Sztuczna inteligencja ma z kolei umożliwi nie tylko analizę dużych zbiorów danych, ale także identyfikację zmian w środowisku oraz zoptymalizowanie zarządzania zasobami przyrody.

– Aktualizacja dokumentacji OCHK-ów jest ważna dla lokalnych samorządów, którym ułatwi planowanie przestrzenne. To z kolei pozwoli ustalić przejrzyste zasady dotyczące możliwości prowadzenia na tych terenach działalności gospodarczej, co jest ważne dla przedsiębiorców – podkreśla Andrzej Kulig, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego.

Dodajmy, że przetarg na wykonanie dokumentów planistycznych wygrała spółka celowa Inventur UR. Dokumentacja ma być gotowa do końca 2027 roku i będzie kosztować prawie 4 mln zł. Urząd Marszałkowski otrzymał na ten projekt dofinasowanie z Funduszy Europejskich dla Podkarpacia na lata 2021-2027.

Obszary Chronionego Krajobrazu na Podkarpaciu

Brzóźniański Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia 11 905 ha). Znajduje się na terenie gmin:  Leżajsk (gmina miejska), Nowa Sarzyna, Rakszawa, Żołynia, Leżajsk (gmina wiejska), Sokołów Małopolski.

Czarnorzecki Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 10 039 ha). Znajduje się na terenie gmin: Frysztak, Korczyna, Domaradz, Jasienica Rosielna, Brzozów, Krosno, Jedlicze, Wojaszówka, Haczów.

Hyżnieńsko-Gwoźnicki Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 24 449 ha). Znajduje się na terenie gmin: Błażowa, Tyczyn, Kańczuga, Jawornik Polski, Domaradz, Chmielnik, Dynów (gmina wiejska), Niebylec, Nozdrzec, Markowa, Lubenia, Hyżne, Łańcut (gmina wiejska).

Jastrząbsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia 19 329 ha). Znajduje się na terenie gmin: Dębica (gmina wiejska), Tarnów, Skrzyszów, Lisia Góra, Szczucin, Pilzno, Wadowice Górne, Żyraków, Dębica (gmina miejska), Radomyśl Wielki, Czarna, Radgoszcz.

Kuryłowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 14 318 ha). Znajduje się na terenie gmin: Tarnogród, Sieniawa, Biszcza, Kuryłówka, Potok Górny, Adamówka, Leżajsk (gmina wiejska), Krzeszów.

Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 49 706 ha). Znajduje się na terenie gmin: Cmolas, Tuszów Narodowy, Mielec (gmina miejska), Przecław, Kolbuszowa, Baranów Sandomierski, Głogów Małopolski, Niwiska, Sędziszów Małopolski, Majdan Królewski, Ostrów, Padew Narodowa, Świlcza, Mielec (gmina wiejska).

Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego (powierzchnia: 82 946 ha). Znajduje się na terenie gmin: Dębowiec, Zagórz, Lipinki, Nowy Żmigród, Besko, Sękowa, Miejsce Piastowe, Komańcza, Sanok (gmina miejska), Bukowsko, Zarszyn, Jaśliska, Osiek Jasielski, Krempna, Rymanów, Sanok (gmina wiejska), Dukla, Iwonicz-Zdrój.

Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego (powierzchnia: 11 939 ha). Znajduje się na terenie gmin: Skrzyszów, Brzostek, Jodłowa, Brzyska, Ryglice, Pilzno, Kołaczyce.

Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Strzyżowskiego (powierzchnia: 20 004 ha). Znajduje się na terenie gmin: Frysztak, Dębica (gmina wiejska), Ropczyce, Wielopole Skrzyńskie, Brzostek, Pilzno, Dębica (gmina miejska), Kołaczyce.

Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 4 734 ha). Znajduje się na terenie gmin: Dębica (gmina wiejska), Mielec (gmina wiejska), Wadowice Górne, Żyraków, Przecław, Radomyśl Wielki, Czermin.

Przemysko-Dynowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 48 475 ha). Znajduje się na terenie gmin: Błażowa, Pruchnik, Roźwienica, Żurawica, Fredropol, Hyżne, Bircza, Dubiecko, Dydnia, Kańczuga, Tyrawa Wołoska, Przemyśl, Jawornik Polski, Krasiczyn, Dynów (gmina miejska), Ustrzyki Dolne, Dynów (gmina wiejska), Sanok (gmina wiejska), Krzywcza, Markowa, Nozdrzec, Rokietnica.

Roztoczański Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 31 236 ha). Znajduje się na terenie gmin: Tomaszów Lubelski (gmina wiejska), Narol, Susiec, Cieszanów, Obsza, Bełżec, Horyniec-Zdrój, Lubycza Królewska, Lubaczów (gmina wiejska).

Sieniawski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 31 236 ha). Znajduje się na terenie gmin: Tomaszów Lubelski (gmina wiejska), Narol, Susiec, Cieszanów, Obsza, Bełżec, Horyniec-Zdrój, Lubycza Królewska, Lubaczów (gmina wiejska).

Sokołowsko-Wilczowolski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 24 276 ha). Znajduje się na terenie gmin:  Dzikowiec, Cmolas, Majdan Królewski, Jeżowe, Bojanów, Raniżów, Głogów Małopolski, Kolbuszowa, Sokołów Małopolski, Kamień.

Strzyżowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 14 336 ha). Znajduje się na terenie gmin: Sędziszów Małopolski, Wielopole Skrzyńskie, Iwierzyce, Czudec, Boguchwała, Strzyżów.

Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 99 911 ha). Znajduje się na terenie gmin: Olszanica, Lutowiska, Zagórz, Brzozów, Lesko, Komańcza, Bircza, Sanok (gmina miejska), Dydnia, Solina, Baligród, Dynów (gmina miejska), Ustrzyki Dolne, Dynów (gmina wiejska), Sanok (gmina wiejska), Czarna, Nozdrzec.

Zmysłowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 6 310 ha). Znajduje się na terenie gmin:  Grodzisko Dolne, Żołynia, Leżajsk (gmina wiejska), Białobrzegi, Tryńcza.

(PAP / oprac. BL)

Podkarpacie jako jedyne bez inwestycji kolejowych z KPO. Sejmik reaguje

Naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego zajmą się stworzeniem nowych planów ochrony najcenniejszych obszarów podkarpackiej przyrody. Obejmą one podkarpackie obszary chronionego krajobrazu. Gdzie dokładnie się one znajdują?

Obszary chronionego krajobrazu są formą ochrony przyrody. Zajmują one zazwyczaj rozległe tereny, które obejmują jednostki środowiska naturalnego takie jak doliny rzeczne, kompleksy leśne, wzgórza, pola wydmowe czy torfowiska.

Zmiany w Obszarach Chronionego Krajobrazu

W województwie podkarpackim funkcjonuje kilkanaście obszarów chronionego krajobrazu. Ich nową odsłoną zajmą się naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego, którzy tworzą nowe mapy i plany związane z ochroną wyjątkowych obszarów przyrody na Podkarpaciu. W pracach zostanie wykorzystana technologia z zakresu systemów informacji geograficznej (GIS), planowania przestrzennego oraz informatyki. W analizie danych, które ukształtują całe przedsięwzięcie, ma pomóc sztuczna inteligencja.

Zespół, który zajmie się nowym kształtem obszarów chronionego krajobrazu, będzie się składał ze specjalistów w tematach botaniki, entomologii, fitosocjologii, hydrobiologii, ornitologii oraz teriologii. – To potężne wyzwanie, czeka nas ogrom pracy. Nie sądzę, aby gdzieś w kraju, aż na taką skalę, na tak dużym obszarze, były prowadzone podobne prace, stąd tak liczny i merytorycznie zróżnicowany zespół specjalistów – powiedział kierownik zespołu prof. Krzysztof Kukuła z Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Rola ochrony przyrody

Obszary chronionego krajobrazu (OCHK) znajdują się aktualnie na terenie 99 podkarpackich gmin i zajmują prawie 470 tys. hektarów powierzchni. Są to tereny o zróżnicowanych ekosystemach i cenne ze względu na ich walory turystyczne. Pełnią ważną funkcję korytarzy ekologicznych czyli dróg przemieszczania się roślin i zwierząt pomiędzy siedliskami, umożliwiając im tym samym przetrwanie, pomimo niekorzystnych zmian w środowisku.

Naukowcy z UR zaktualizują dokumenty dotyczące wszystkich trzynastu OCHK-ów. Ponownie ocenią ich wartość przyrodniczą, kulturową, wskażą przebiegi i zagrożenia drożności korytarzy ekologicznych, wyłonią najcenniejsze ekosystemy, wyróżniające się typy krajobrazów, a także obszary o najwyższym potencjale turystycznym i rekreacyjnym.

– Bardzo ważna będzie również weryfikacja granic tych obszarów. Zakładamy, że mogą one ulec zmianie i to w obie strony, być może powierzchnia niektórych obszarów ulegnie zmniejszeniu, a innych zwiększeniu – podkreślił prof. Kukuła.

2,5 roku czasu i wielkie pieniądze

Według zapowiedzi, prace potrwają około 2,5 roku. Nowa dokumentacja będzie zawierać opracowania geograficzne, w tym mapy dostępne cyfrowo, które każdy będzie mógł zobaczyć w internecie. Naukowcy wykorzystają podczas prac technologię umożliwiającą tworzenie, analizowanie i interpretowanie przestrzennych danych środowiskowych.

Dzięki wspomnianemu systemowi GIS, możliwe jest monitorowanie zmian w środowisku, identyfikowanie zagrożeń oraz precyzyjne wytyczanie granic obszarów chronionego krajobrazu. Sztuczna inteligencja ma z kolei umożliwi nie tylko analizę dużych zbiorów danych, ale także identyfikację zmian w środowisku oraz zoptymalizowanie zarządzania zasobami przyrody.

– Aktualizacja dokumentacji OCHK-ów jest ważna dla lokalnych samorządów, którym ułatwi planowanie przestrzenne. To z kolei pozwoli ustalić przejrzyste zasady dotyczące możliwości prowadzenia na tych terenach działalności gospodarczej, co jest ważne dla przedsiębiorców – podkreśla Andrzej Kulig, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego.

Dodajmy, że przetarg na wykonanie dokumentów planistycznych wygrała spółka celowa Inventur UR. Dokumentacja ma być gotowa do końca 2027 roku i będzie kosztować prawie 4 mln zł. Urząd Marszałkowski otrzymał na ten projekt dofinasowanie z Funduszy Europejskich dla Podkarpacia na lata 2021-2027.

Obszary Chronionego Krajobrazu na Podkarpaciu

Brzóźniański Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia 11 905 ha). Znajduje się na terenie gmin:  Leżajsk (gmina miejska), Nowa Sarzyna, Rakszawa, Żołynia, Leżajsk (gmina wiejska), Sokołów Małopolski.

Czarnorzecki Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 10 039 ha). Znajduje się na terenie gmin: Frysztak, Korczyna, Domaradz, Jasienica Rosielna, Brzozów, Krosno, Jedlicze, Wojaszówka, Haczów.

Hyżnieńsko-Gwoźnicki Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 24 449 ha). Znajduje się na terenie gmin: Błażowa, Tyczyn, Kańczuga, Jawornik Polski, Domaradz, Chmielnik, Dynów (gmina wiejska), Niebylec, Nozdrzec, Markowa, Lubenia, Hyżne, Łańcut (gmina wiejska).

Jastrząbsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia 19 329 ha). Znajduje się na terenie gmin: Dębica (gmina wiejska), Tarnów, Skrzyszów, Lisia Góra, Szczucin, Pilzno, Wadowice Górne, Żyraków, Dębica (gmina miejska), Radomyśl Wielki, Czarna, Radgoszcz.

Kuryłowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 14 318 ha). Znajduje się na terenie gmin: Tarnogród, Sieniawa, Biszcza, Kuryłówka, Potok Górny, Adamówka, Leżajsk (gmina wiejska), Krzeszów.

Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 49 706 ha). Znajduje się na terenie gmin: Cmolas, Tuszów Narodowy, Mielec (gmina miejska), Przecław, Kolbuszowa, Baranów Sandomierski, Głogów Małopolski, Niwiska, Sędziszów Małopolski, Majdan Królewski, Ostrów, Padew Narodowa, Świlcza, Mielec (gmina wiejska).

Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego (powierzchnia: 82 946 ha). Znajduje się na terenie gmin: Dębowiec, Zagórz, Lipinki, Nowy Żmigród, Besko, Sękowa, Miejsce Piastowe, Komańcza, Sanok (gmina miejska), Bukowsko, Zarszyn, Jaśliska, Osiek Jasielski, Krempna, Rymanów, Sanok (gmina wiejska), Dukla, Iwonicz-Zdrój.

Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego (powierzchnia: 11 939 ha). Znajduje się na terenie gmin: Skrzyszów, Brzostek, Jodłowa, Brzyska, Ryglice, Pilzno, Kołaczyce.

Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Strzyżowskiego (powierzchnia: 20 004 ha). Znajduje się na terenie gmin: Frysztak, Dębica (gmina wiejska), Ropczyce, Wielopole Skrzyńskie, Brzostek, Pilzno, Dębica (gmina miejska), Kołaczyce.

Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 4 734 ha). Znajduje się na terenie gmin: Dębica (gmina wiejska), Mielec (gmina wiejska), Wadowice Górne, Żyraków, Przecław, Radomyśl Wielki, Czermin.

Przemysko-Dynowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 48 475 ha). Znajduje się na terenie gmin: Błażowa, Pruchnik, Roźwienica, Żurawica, Fredropol, Hyżne, Bircza, Dubiecko, Dydnia, Kańczuga, Tyrawa Wołoska, Przemyśl, Jawornik Polski, Krasiczyn, Dynów (gmina miejska), Ustrzyki Dolne, Dynów (gmina wiejska), Sanok (gmina wiejska), Krzywcza, Markowa, Nozdrzec, Rokietnica.

Roztoczański Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 31 236 ha). Znajduje się na terenie gmin: Tomaszów Lubelski (gmina wiejska), Narol, Susiec, Cieszanów, Obsza, Bełżec, Horyniec-Zdrój, Lubycza Królewska, Lubaczów (gmina wiejska).

Sieniawski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 31 236 ha). Znajduje się na terenie gmin: Tomaszów Lubelski (gmina wiejska), Narol, Susiec, Cieszanów, Obsza, Bełżec, Horyniec-Zdrój, Lubycza Królewska, Lubaczów (gmina wiejska).

Sokołowsko-Wilczowolski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 24 276 ha). Znajduje się na terenie gmin:  Dzikowiec, Cmolas, Majdan Królewski, Jeżowe, Bojanów, Raniżów, Głogów Małopolski, Kolbuszowa, Sokołów Małopolski, Kamień.

Strzyżowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 14 336 ha). Znajduje się na terenie gmin: Sędziszów Małopolski, Wielopole Skrzyńskie, Iwierzyce, Czudec, Boguchwała, Strzyżów.

Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 99 911 ha). Znajduje się na terenie gmin: Olszanica, Lutowiska, Zagórz, Brzozów, Lesko, Komańcza, Bircza, Sanok (gmina miejska), Dydnia, Solina, Baligród, Dynów (gmina miejska), Ustrzyki Dolne, Dynów (gmina wiejska), Sanok (gmina wiejska), Czarna, Nozdrzec.

Zmysłowski Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia: 6 310 ha). Znajduje się na terenie gmin:  Grodzisko Dolne, Żołynia, Leżajsk (gmina wiejska), Białobrzegi, Tryńcza.

(PAP / oprac. BL)

Podkarpacie jako jedyne bez inwestycji kolejowych z KPO. Sejmik reaguje