Droga Krzyżowa w Parku Papieskim w Rzeszowie. Wielki Piątek – drugi dzień Triduum Paschalnego

Reklama

Wielki Piątek to dla katolików dzień skupienia, postu i modlitwy. Jest to drugi dzień Triduum Paschalnego – dramatyczny dzień sądu, męki i śmierci Chrystusa. To jedyny dzień w roku, gdy w kościołach nie odprawia się Mszy świętej. W katedrze rzeszowskiej wierni gromadzą się o godz. 18.00 na Liturgii na cześć Męki Pańskiej, po której nastąpi przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Bożego Grobu. Wcześniej, o godz. 17.00, odbędzie się Droga Krzyżowa w Parku Papieskim.

Tradycje i ograniczenia Wielkiego Piątku wynikają bezpośrednio z jego dramatycznego charakteru – jest to dzień upamiętniający sąd, mękę i śmierć Chrystusa. W Rzeszowie wierni tłumnie nawiedzają katedrę i inne kościoły, by oddać cześć Krzyżowi i uczestniczyć w wielkopiątkowych ceremoniach. Szczególnie uroczyste obchody odbywają się w katedrze rzeszowskiej, która staje się duchowym centrum miasta w tym wyjątkowym dniu.

Co wolno, a czego nie wolno w Wielki Piątek?

Wielki Piątek w Kościele katolickim wiąże się z konkretnymi nakazami i zakazami. Najważniejszym z nich jest obowiązek zachowania postu ścisłego. W praktyce oznacza to, że osoby zdrowe między 18. a 60. rokiem życia mogą spożyć trzy posiłki, w tym tylko jeden do syta. Dodatkowo, podobnie jak w każdy piątek, wierni od 14. roku życia są zobowiązani do wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych.

W tym dniu nie sprawuje się Mszy świętej – jest to jedyny taki dzień w całym roku liturgicznym. Zamiast tego wierni uczestniczą w Liturgii Męki Pańskiej, podczas której centralnym wydarzeniem jest adoracja Krzyża. Po liturgii wierni mogą przystąpić do Komunii świętej, z hostii konsekrowanych dnia poprzedniego.

Liturgia Wielkiego Piątku

Wielkopiątkowa liturgia ma szczególny, niepowtarzalny charakter. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy, a rozpoczynają ją poprzez leżenie krzyżem przed ołtarzem. Obowiązuje czerwony kolor szat liturgicznych, symbolizujący krew Chrystusa przelaną na krzyżu.

W czasie liturgii czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe oraz fragment Listu do Hebrajczyków. Najważniejszym momentem jest odczytanie opisu Męki Pańskiej według św. Jana, po którym następuje homilia. W uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat.

Centralnym wydarzeniem wielkopiątkowej liturgii jest adoracja Krzyża. Zasłonięty fioletowym suknem Krzyż wnosi się przed ołtarz, a celebrans stopniowo odsłania jego ramiona, śpiewając trzykrotnie: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata”. Po liturgii Krzyż pozostaje w widocznym miejscu, by wierni mogli go adorować. Jest on aż do Wigilii Paschalnej najważniejszym punktem w kościele. Przyklęka się przed nim, tak jak normalnie przyklęka się przed Najświętszym Sakramentem.

Wielki Piątek – między smutkiem a nadzieją

Wielki Piątek to dzień pełen sprzeczności – z jednej strony przepełniony smutkiem i żałobą, z drugiej niosący nadzieję odkupienia. Jak mówił Benedykt XVI, „Jeśli Wielki Piątek jest dniem pełnym smutku, to jednocześnie jest najwłaściwszym dniem dla obudzenia na nowo naszej wiary, dla umocnienia naszej nadziei i odwagi niesienia przez każdego swego krzyża z pokorą, ufnością i zdaniem się na Boga, mając przy tym pewność wsparcia przez Niego i Jego zwycięstwa”.

Dla katolików Wielki Piątek nie jest końcem, ale koniecznym etapem na drodze do Wielkanocy. Dzień męki i śmierci Chrystusa nabiera sensu dopiero w perspektywie poranka zmartwychwstania, który nadejdzie w Niedzielę Wielkanocną. Liturgia tego dnia, jak przypominał Benedykt XVI, śpiewa: „O Crux, ave, spes unica – Witaj, Krzyżu, nadziejo jedyna!”

Tradycja Grobu Pańskiego

Specyficznym, znanym głównie w Polsce, elementem obchodów Wielkiego Piątku jest urządzanie Grobu Pańskiego. Po zakończeniu liturgii Najświętszy Sakrament w monstrancji okrytej białym przejrzystym welonem zostaje przeniesiony do specjalnie przygotowanego miejsca – Grobu Pańskiego. Biały welon symbolizuje całun, w który owinięto ciało zmarłego Chrystusa.

W wielu parafiach przez całą noc trwa adoracja przy Grobie Pańskim. Wierni gromadzą się na modlitwie, rozważając mękę i śmierć Jezusa. W XIX wieku na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby Pańskie zaczęły nabierać również patriotycznego wymiaru, stając się miejscem manifestacji narodowych uczuć w okresie zaborów.

Droga Krzyżowa w Wielki Piątek

W Wielki Piątek na ulicach wielu miast sprawowana jest publicznie Droga Krzyżowa. Wierni podążają śladami Chrystusa niosącego krzyż, rozważając poszczególne stacje jego męki. Jest to szczególnie wymowny sposób upamiętnienia ostatnich godzin życia Jezusa.

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Wielki Piątek to również pierwszy dzień nowenny przed świętem Miłosierdzia Bożego. Zgodnie z objawieniami przekazanymi św. Faustynie, wierni rozpoczynają dziewięciodniowe przygotowanie do tej uroczystości. Nowenna polega na codziennym odmawianiu Koronki do Miłosierdzia Bożego oraz specjalnych modlitw podyktowanych przez Jezusa św. Faustynie. W każdym dniu nowenny można – oprócz odmawiania koronki do Bożego Miłosierdzia – modlić się również słowami, jakie Jezus podyktował na te dni św. Siostrze Faustynie.

Wielki Piątek w tradycji ewangelickiej

Wielki Piątek jest obchodzony w Kościele ewangelicko-augsburskim jako najważniejszy, kulminacyjny dzień roku liturgicznego. Związane jest to z nauką o usprawiedliwieniu z łaski przez wiarę. Wielki Piątek dla ewangelików to dzień ciszy, pokuty i medytacji nad słowem Bożym oraz tajemnicą krzyża. W tym dniu ewangelikom przysługuje dzień wolny od pracy.

W kościołach ewangelickich tego dnia odprawia się dwa nabożeństwa: poranne i wieczorne. Charakteryzuje je cisza i szczególne skupienie oraz kazanie pasyjne koncentrujące się wokół krzyża jako centralnego momentu zbawienia. W Wielki Piątek sprawowany jest również Sakrament Ołtarza (Komunia święta), do którego wierni przystępują gremialnie. W tym dniu praktykuje się również post, którego charakter zależy od osobistego wyboru i tradycji rodzinnej wiernych.

Geneza i historia obchodów Wielkiego Piątku

Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odnotować można w starożytnej Jerozolimie. Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania, a później przy grobie, by adorować drzewo Krzyża. W Rzymie pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII wieku.

Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego i obejmował odczytanie opisu Męki Pańskiej według św. Jana, modlitwę powszechną i procesję z relikwiami krzyża. Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach prezbiterialnych, obejmował lekturę Pisma, adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną wcześniej. Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie.

Tradycje wielkopiątkowe w innych krajach

Wielki Piątek obchodzony jest szczególnie uroczyście w Hiszpanii. W Sewilli tuż po północy na ulice miasta wychodzą najważniejsze pochody: Jezusa Wszechmocnego, Matki Bożej Nadziei i Matki Bożej z bazyliki Macarena. W Sewilli funkcjonują 52 arcybractwa, z których każde przemierza miasto w osobnym pochodzie. Łącznie posiadają one około 100 „pasos”, czyli scen Męki Pańskiej, niesione na barkach.

W Aragonii śmierć Chrystusa zapowiada tradycyjnie bicie setek bębnów. W niektórych hiszpańskich regionach, np. w Kordobie, pali się też tzw. „judasze”.

(opr. red, źródło PAP)

Reklama

Wielki Piątek to dla katolików dzień skupienia, postu i modlitwy. Jest to drugi dzień Triduum Paschalnego – dramatyczny dzień sądu, męki i śmierci Chrystusa. To jedyny dzień w roku, gdy w kościołach nie odprawia się Mszy świętej. W katedrze rzeszowskiej wierni gromadzą się o godz. 18.00 na Liturgii na cześć Męki Pańskiej, po której nastąpi przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Bożego Grobu. Wcześniej, o godz. 17.00, odbędzie się Droga Krzyżowa w Parku Papieskim.

Tradycje i ograniczenia Wielkiego Piątku wynikają bezpośrednio z jego dramatycznego charakteru – jest to dzień upamiętniający sąd, mękę i śmierć Chrystusa. W Rzeszowie wierni tłumnie nawiedzają katedrę i inne kościoły, by oddać cześć Krzyżowi i uczestniczyć w wielkopiątkowych ceremoniach. Szczególnie uroczyste obchody odbywają się w katedrze rzeszowskiej, która staje się duchowym centrum miasta w tym wyjątkowym dniu.

Co wolno, a czego nie wolno w Wielki Piątek?

Wielki Piątek w Kościele katolickim wiąże się z konkretnymi nakazami i zakazami. Najważniejszym z nich jest obowiązek zachowania postu ścisłego. W praktyce oznacza to, że osoby zdrowe między 18. a 60. rokiem życia mogą spożyć trzy posiłki, w tym tylko jeden do syta. Dodatkowo, podobnie jak w każdy piątek, wierni od 14. roku życia są zobowiązani do wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych.

W tym dniu nie sprawuje się Mszy świętej – jest to jedyny taki dzień w całym roku liturgicznym. Zamiast tego wierni uczestniczą w Liturgii Męki Pańskiej, podczas której centralnym wydarzeniem jest adoracja Krzyża. Po liturgii wierni mogą przystąpić do Komunii świętej, z hostii konsekrowanych dnia poprzedniego.

Liturgia Wielkiego Piątku

Wielkopiątkowa liturgia ma szczególny, niepowtarzalny charakter. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy, a rozpoczynają ją poprzez leżenie krzyżem przed ołtarzem. Obowiązuje czerwony kolor szat liturgicznych, symbolizujący krew Chrystusa przelaną na krzyżu.

W czasie liturgii czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe oraz fragment Listu do Hebrajczyków. Najważniejszym momentem jest odczytanie opisu Męki Pańskiej według św. Jana, po którym następuje homilia. W uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat.

Centralnym wydarzeniem wielkopiątkowej liturgii jest adoracja Krzyża. Zasłonięty fioletowym suknem Krzyż wnosi się przed ołtarz, a celebrans stopniowo odsłania jego ramiona, śpiewając trzykrotnie: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata”. Po liturgii Krzyż pozostaje w widocznym miejscu, by wierni mogli go adorować. Jest on aż do Wigilii Paschalnej najważniejszym punktem w kościele. Przyklęka się przed nim, tak jak normalnie przyklęka się przed Najświętszym Sakramentem.

Wielki Piątek – między smutkiem a nadzieją

Wielki Piątek to dzień pełen sprzeczności – z jednej strony przepełniony smutkiem i żałobą, z drugiej niosący nadzieję odkupienia. Jak mówił Benedykt XVI, „Jeśli Wielki Piątek jest dniem pełnym smutku, to jednocześnie jest najwłaściwszym dniem dla obudzenia na nowo naszej wiary, dla umocnienia naszej nadziei i odwagi niesienia przez każdego swego krzyża z pokorą, ufnością i zdaniem się na Boga, mając przy tym pewność wsparcia przez Niego i Jego zwycięstwa”.

Dla katolików Wielki Piątek nie jest końcem, ale koniecznym etapem na drodze do Wielkanocy. Dzień męki i śmierci Chrystusa nabiera sensu dopiero w perspektywie poranka zmartwychwstania, który nadejdzie w Niedzielę Wielkanocną. Liturgia tego dnia, jak przypominał Benedykt XVI, śpiewa: „O Crux, ave, spes unica – Witaj, Krzyżu, nadziejo jedyna!”

Tradycja Grobu Pańskiego

Specyficznym, znanym głównie w Polsce, elementem obchodów Wielkiego Piątku jest urządzanie Grobu Pańskiego. Po zakończeniu liturgii Najświętszy Sakrament w monstrancji okrytej białym przejrzystym welonem zostaje przeniesiony do specjalnie przygotowanego miejsca – Grobu Pańskiego. Biały welon symbolizuje całun, w który owinięto ciało zmarłego Chrystusa.

W wielu parafiach przez całą noc trwa adoracja przy Grobie Pańskim. Wierni gromadzą się na modlitwie, rozważając mękę i śmierć Jezusa. W XIX wieku na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby Pańskie zaczęły nabierać również patriotycznego wymiaru, stając się miejscem manifestacji narodowych uczuć w okresie zaborów.

Droga Krzyżowa w Wielki Piątek

W Wielki Piątek na ulicach wielu miast sprawowana jest publicznie Droga Krzyżowa. Wierni podążają śladami Chrystusa niosącego krzyż, rozważając poszczególne stacje jego męki. Jest to szczególnie wymowny sposób upamiętnienia ostatnich godzin życia Jezusa.

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Wielki Piątek to również pierwszy dzień nowenny przed świętem Miłosierdzia Bożego. Zgodnie z objawieniami przekazanymi św. Faustynie, wierni rozpoczynają dziewięciodniowe przygotowanie do tej uroczystości. Nowenna polega na codziennym odmawianiu Koronki do Miłosierdzia Bożego oraz specjalnych modlitw podyktowanych przez Jezusa św. Faustynie. W każdym dniu nowenny można – oprócz odmawiania koronki do Bożego Miłosierdzia – modlić się również słowami, jakie Jezus podyktował na te dni św. Siostrze Faustynie.

Wielki Piątek w tradycji ewangelickiej

Wielki Piątek jest obchodzony w Kościele ewangelicko-augsburskim jako najważniejszy, kulminacyjny dzień roku liturgicznego. Związane jest to z nauką o usprawiedliwieniu z łaski przez wiarę. Wielki Piątek dla ewangelików to dzień ciszy, pokuty i medytacji nad słowem Bożym oraz tajemnicą krzyża. W tym dniu ewangelikom przysługuje dzień wolny od pracy.

W kościołach ewangelickich tego dnia odprawia się dwa nabożeństwa: poranne i wieczorne. Charakteryzuje je cisza i szczególne skupienie oraz kazanie pasyjne koncentrujące się wokół krzyża jako centralnego momentu zbawienia. W Wielki Piątek sprawowany jest również Sakrament Ołtarza (Komunia święta), do którego wierni przystępują gremialnie. W tym dniu praktykuje się również post, którego charakter zależy od osobistego wyboru i tradycji rodzinnej wiernych.

Geneza i historia obchodów Wielkiego Piątku

Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odnotować można w starożytnej Jerozolimie. Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania, a później przy grobie, by adorować drzewo Krzyża. W Rzymie pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII wieku.

Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego i obejmował odczytanie opisu Męki Pańskiej według św. Jana, modlitwę powszechną i procesję z relikwiami krzyża. Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach prezbiterialnych, obejmował lekturę Pisma, adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną wcześniej. Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie.

Tradycje wielkopiątkowe w innych krajach

Wielki Piątek obchodzony jest szczególnie uroczyście w Hiszpanii. W Sewilli tuż po północy na ulice miasta wychodzą najważniejsze pochody: Jezusa Wszechmocnego, Matki Bożej Nadziei i Matki Bożej z bazyliki Macarena. W Sewilli funkcjonują 52 arcybractwa, z których każde przemierza miasto w osobnym pochodzie. Łącznie posiadają one około 100 „pasos”, czyli scen Męki Pańskiej, niesione na barkach.

W Aragonii śmierć Chrystusa zapowiada tradycyjnie bicie setek bębnów. W niektórych hiszpańskich regionach, np. w Kordobie, pali się też tzw. „judasze”.

(opr. red, źródło PAP)